Veilig verder met alleen ontdekkend leren lezen (OLL)
Ewald Vervaet, 25 mei 2017
De leeslijn Zo ontdek ik het lezen! bestond tot nu toe alleen uit het klankzuivere deel 1. Daarom was het nodig om na deel 1 met een andere leesmethode verder te gaan. Nu deel 2 vanaf ongeveer 30 mei beschikbaar is, liggen de kaarten anders.* Wat nu volgt geldt voor alle andere leesmethodes maar spits ik toe op de Kim-versie van veilig leren lezen (VLL) omdat VLL (Kim of anders) op verreweg de meeste scholen na deel 1 van OLL wordt gebruikt.
Ontwikkelingspsychologische basis bepalend
VLL (Kim, maar ook vóór Kim) is in wetenschappelijk opzicht niet verantwoord. Er ontbreekt een ontwikkelingspsychologische basis aan het aanvangsmoment (begin van groep 3), aan de nivo’s (zonnetjes en dergelijke) en aan de opbouw (lettervolgorde#, woord- en zinslengte).
Zoals in de cursus ‘Leesrijpheid’ uiteen wordt gezet en zoals in de schrijf- en leesproeven steeds wordt bevestigd, is de psychologische ontwikkeling van het leesproces een feit. OLL is daar volledig op gebaseerd.
De voordelen van de ontwikkelingspsychologische basis van OLL zijn al duidelijk in deel 1:
- een kind begint pas met Zo ontdek ik het lezen! als het leesrijp is en krijgt daarvóór voorwaardenscheppend leesonderwijs in de vorm van vorm- en klankspelen;
- deel 1 is geheel klankzuiver zodat het kind niet verward wordt door klankonzuiverheden en lettercombinaties.
Deel 2 vergroot en versterkt de voordelen van deel 1 omdat de lettervolgorde van OLL logisch is en het leerproces structureert. Dat wil zeggen, eerst komt het enkelvoudige en dan het samengestelde:
- in deel 1 komen ‘e’ en ‘o’ aan bod en pas in deel 2 ‘oe’;
- in deel 1 komen ‘i’ en ‘j’ aan bod en pas in deel 2 ‘ij’;
- enzovoort voor ‘ui’, ‘ng’, ‘ei’, ‘-aai’, ‘-uw’, ‘-ig’ en dergelijke.
VLL is contraproduktief
VLL start aan het begin van groep 3, terwijl sommige kinderen dan al vele maanden kunnen lezen en andere nog niet leesrijp zijn. Ook heeft VLL geen goed voorwaardenscheppend leesonderwijs.
Vervolgens behandelt VLL nog vóór de veel voorkomende letters ‘l’ en ‘g’§:
- eerst de ‘oo’, dan de ‘oe’ en tot slot de ‘o’ en
- eerst de ‘i’, dan de ‘ij’ en tot slot de ‘j’.
Beide is onlogisch en verwart kinderen – vooral de letter ‘e’ in ‘oe’ zorgt voor problemen omdat die in ons schrift nu eenmaal op negen verschillende manieren voorkomt (deel 2 van Zo ontdek ik het lezen! zet dit uiteen). De afkorting VLL staat daarom voor ‘Verwarrend leren lezen’. Echt veilig is alleen OLL…
In de derde plaats, de meeste kinderen hakken-en-plakken aan het begin van groep 3 slechts drieletterige woorden (‘kat’, ‘mop’ en dergelijke). En een kind is ongeveer 6 tot 9 maanden drieletterig plakvaardig voordat het vier- en meerletterig plakvaardig wordt. Om het lezen voor zo’n kind niet al te saai te maken doet VLL onder meer dit:
- het voert de ‘st’ als clusterletter in terwijl ‘st’ geen letter is, wat het letterbegrip van het kind verwart;
- het voert de ‘oe’ al in vóór de ‘o’, de ‘l’ en de ‘g’, wat onlogisch en verwarrend is (zie hierboven);
- het voert de ‘ij’ al in vóór de ‘j’, de ‘l’ en de ‘g’, wat eveneens onlogisch en verwarrend is (zie hierboven).
In VLL zijn de meeste kinderen dus gedurende ongeveer acht maanden met drieletterige woorden bezig op een manier die verwarrend en contraproductief is. In OLL daarentegen krijgt het kind eerst voorwaardenscheppend leesonderwijs in de vorm van klank- en vormspelen en leest het na acht maanden leesles verhaaltjes als ‘Lieveheersbeestje’! Zie inkijkexemplaar.
Veilig verder met alleen OLL
Kortom, OLL is de enige leesmethode die volledig wetenschappelijk verantwoord is. Daardoor is OLL:
- rijk aan inhoud zonder overbodige dingen om het niet-leesrijpe kind bezig te houden en het geheel op te leuken;
- bevorderlijk voor de leesmotivatie van het kind en voor het werkplezier van de leerkracht;
- toegesneden op leesonderwijs dat groepsdoorbrekend is en aansluit bij het leesnivo van elk kind;
- op leesgebied de hoogste in kwaliteit maar de laagste in prijs.
Aan OLL-leesboekjes wordt hard gewerkt en deel 3* is er in de loop van 2018. Veilig verder met alleen OLL!
Noten
* Na deel 2 van Zo ontdek ik het lezen! kent het kind alle letters en lettercombinaties. Voor het technische lezen kan een school dan volledig op OLL overstappen. Zodra deel 3 van Zo ontdek ik het lezen! in 2018 is verschenen, kan ook voor het spellingsonderwijs op OLL worden overgestapt want in deel 3 komt het spellen van ‘molen’, ‘mollen’, ‘hand’, ‘hij wordt’, ‘Belgisch’ en dergelijke aan bod.
# De lettervolgorde van OLL is gebaseerd op de frekwentie waarmee de letters in het Nederlands voorkomen. De meest voorkomende letter is ‘e’ en de tweede is ‘n’. Met deze twee begint OLL, namelijk in het woord ‘en’. VLL (Kim) daarentegen begint met het woord ‘ik’, maar ‘i’ staat in de letterfrekwentielijst op plaats 5 en ‘k’ op plaats 14. VLL heeft het letter-voor-letter-beginsel vrij zeker van OLL afgekeken, maar kan als imitatie het oorspronkelijke niet overtreffen want ‘e’ en ‘n’ komen ver vóór ‘i’ en ‘k’.
§ In de letterfrekwentielijst van het Nederlands staat de ‘l’ op plaats 10 en de ‘g’ op plaats 11.
—————————————————————————————
Laatste bewerking van deze webpagina: 26 mei 2017.